Tại sao cách xóa đói giảm nghèo của Việt Nam lại hiệu quả hơn cả việc tặng gà của Bill Gates?

Với quan điểm này, ông Gates đã quyên góp 100.000 con gà cho một số hộ nông thôn ở những nước đang phát triển trong năm 2016. Tỷ phú Gates cho biết những con gà dễ nuôi, dễ đem lại sản phẩm để thu lợi nhuận và thậm chí là nguồn thực phẩm tốt cho một số hộ gia đình. Bởi vậy, ông đặt mục tiêu giúp nâng mật độ gà tiêm chủng phòng bệnh ở vùng cận sa mạc Sahara-Châu Phi từ 5% giai đoạn này lên 30%.

Tuy nhiên mới đây, nhà kinh tế học Chris Blattman của Đại học Chicago đã viết 1 bức thư tới tỷ phú Gates yêu cầu ông tham khảo lại quan điểm trên. Theo đây, ông Blattman cho rằng nhà sáng lập Microsoft nên tặng tiền thay vì tặng gà và để những người dân Châu Phi tự quyết định xem họ nên mua gì.

Trong lá thư của mình, ông Blattman cho rằng mặc dù việc nuôi gà có thể giúp một số phụ nữ Châu Phi có lương bổng trên mức nghèo đâyi nhưng đây chỉ là lý thuyết bởi khi một số hộ nông thôn cộng nuôi gà, cung tăng lên sẽ khiến giá phân khúc đi xuống. Nhiều tìm hiểu cũng chỉ ra rằng việc chăn nuôi gia cầm có giá thành thấp nhưng cũng góp phần rất nhỏ trong công cuộc xóa đâyi giảm nghèo.

Bên cạnh đây, ông Blattman cũng dẫn chứng 1 tìm hiểu năm 2015 của 1 nhóm chuyên gia ở 6 nước, qua đây thực hiện chương trình đào tạo người dân chăn nuôi gồm dê và gà để xóa đâyi giảm nghèo. Sau 3 năm làm việc, những người nông dân được đào tạo đã có lương bổng dao động 80 USD/năm, 1 kết quả vô cộng khả quan. Tuy nhiên, giá thành cho một số chương trình đào tạo này tốn tới 1.700 USD mỗi người.

Nếu xét theo khía cạnh hiệu quả kinh tế, những người nông dân này phải tốn tới 20 năm để chi trả hết số giá thành bỏ ra để đào tạo cho họ chăn nuôi.

Trong khi đây, 1 chương trình xóa đâyi giảm nghèo khác ở Uganda cho 1 phụ nữ vay 150 USD kèm 1 khóa đào tạo ngắn và có sự theo dõi giúp đỡ đề cô lập nghiệp. Sau 2 năm, hộ gia đình của người này đã lương bổng tới hơn 202 USD/năm. Tổng chương trình này chỉ mất 843 USD và hiệu quả hơn rất nhiều.

Vì vậy, chuyên gia Blattman cho rằng thay vì tặng gà, kế hoạch mà ông Balttman cho rằng tốn tới 15 triệu USD thì tỷ phú Gates nên dùng khoản tiền này để tặng cho người nghèo Châu Phi.

Ai đúng ai sai?

Trớ trêu thay, quan điểm của cả tỷ phú Gates và chuyên gia Blattman mới dây đã bị chuyên gia kinh tế Lant Pritchett của trường đại học Harvard bác bỏ. Theo đây, ông Prichett cho rằng cả 2 quan điểm trên đều đã đi chệch phương hướng trong xóa đâyi giảm nghèo, đây là giúp tăng trưởng kinh tế chứ không phải là quyên góp gà hay cho tiền mặt.

Chuyên gia Pritchett cho rằng chính tăng trưởng kinh tế, mở cửa phân khúc đã thúc đẩy một số chương trình xóa đâyi giảm nghèo đạt hiệu quả cũng như cải thiện cuộc sống người dân. Bằng một sốh này, năng suất nền kinh tế sẽ đi lên, mức lương bổng được nâng và giúp mọi người thoát nghèo. Đây là vấn đề chung của toàn xã hội chứ không phải chuyện những con gà hay những đồng tiền mặt có thể làm.

Đặc biệt, ông Pritchett chỉ ra rằng những chương trình cải một sốh kinh tế ở Việt Nam, Trung Quốc, Ấn Độ, Indonesia đã kéo hàng trăm triệu người dân thoát cảnh đâyi nghèo và đa số công lao thuộc về chính phủ cộng những chính sách bán hàng mở cửa kinh tế của họ chứ không phải một số tổ chức xã hội.

Những số liệu ở một số quốc gia trên cho thấy mật độ đâyi nghèo đã giảm rõ rệt nhờ tăng trưởng kinh tế chứ không phải sự nỗ lực vượt bậc của bất kỳ tổ chức xã hội nào.

Một tìm hiểu ở 15 quốc gia trên 3.991 hộ gia đình thoát nghèo thành công cho thấy 886 hộ thoát nghèo nhờ kiếm được 1 công việc tốt, 807 hộ làm ăn kinh doanh, 223 hộ chịu khó làm nhiều hơn, số còn lại là những lý do khác. Dẫu vậy, chỉ có 3 hộ gia đình trong số trên cho biết họ thoát nghèo nhờ sự trợ giúp tích cực của một số tổ chức phi chính phủ (NGO).

Bởi vậy, ông Pritchett cho rằng khoản tiền 15 triệu USD của Bill Gates thay vì tặng gà có thể đầu tư vào tìm hiểu, giúp một số quốc gia đang phát triển tìm kiếm những các con phố lối, chính sách bán hàng cải thiện nền kinh tế như nâng cao môi trường đầu tư, tăng cường tự do thương mại… hơn là những việc nhỏ như tặng gà.

Quan điểm của Pritchett cho thấy cả ông Blattman và tỷ phú Gates bị ấn tượng quá mức có những kết quả hữu hình khi việc cho tiền hay tặng gà có thể tiện dụng định lượng. Ví dụ như tặng gà có thể để người nông dân tăng lương bổng lên 1 khoản nhất định.

Chuyên gia Pritchett cho rằng dù những kết quả này hữu hình nhưng chúng không là gì nếu chính phủ tìm ra được 1 các con phố lối phát triển kinh tế hiệu quả và kéo tầng lớp nghèo đâyi ra khỏi vũng lầy lương bổng.

Ngoài ra, việc định lượng mức lương bổng nghèo đâyi trong quan điểm của tỷ phú Gates và ông Blattman cũng bị chỉ trích bởi tìm hiểu năm 2006 cho thấy những người nghèo ở 13 quốc gia tham dự dự án chi tiêu 72% lương bổng của họ cho thực phẩm, giáo dục và y tế. Như vậy, việc định nghĩa mức lương bổng chuẩn nghèo là không chính xác bởi mỗi người có chi tiêu khác nhau ở từng thời điểm, từng quốc gia.

Thậm chí, mức chuẩn nghèo ở Mỹ là lương bổng chưa đến 17 USD/ngày nhưng con số này là 1,9 USD/ngày theo Ngân hàng quốc tế (World Bank) ở những nước như Kenya, Nepal… Rõ ràng, việc quy định khác nhau về chuẩn nghèo này khiến những dự án tặng gà hay tiền của Bill Gates và Blattman phát triển thành khó thực hiện trong công cuộc xóa đâyi giảm nghèo.

Cuối cộng, ông Pritchett cho biết quan điểm này có thể khiến một số tổ chức phi chính phủ (NGO), những chuyên gia như ông Blattman hay tỷ phú Gates phật ý nhưng rõ ràng 1 một sốh tiện dụng để giúp xóa đâyi nghèo không có nghĩa là một sốh đây hiệu quả hơn.

BT

Theo Thời Đại/QZ